เรื่องที่2 ทักษะชีวิตที่จําเปน
จากองคประกอบของทักษะชีวิต 10 ประการ
เมื่อจําแนกแลวมีทักษะ 4 ประการ ที่จะชวยในการดํารงชีวิตของตนเอง
ครอบครัวและสังคมไดอยางมีความสุข คือ
1.
ทักษะการคดิ สรางสรรค (Creative
Thinking)
1.1 ลักษณะสําคัญของความคิดเริ่มสรางสรรคจะประกอบดวยคุณลัษณะ ตาง ๆ
ดังตอไปนี้
1.1.1 เปนความคิดที่มีอิสระ
และสรางใหเกิดเปนแนวคิดใหมๆ
1.1.2
ไมมีขอบเขตจํากัด หรือกฎเกณฑตายตัว และเปนแนวคิดที่ นาจะ
เปนไปได
1.1.3
เปนแนวคิดที่อาศัยการมองที่กาวไกล สรางใหเกิดความคิด ที่ตอเนื่อง
1.1.4
เปนความคิดที่อยูในลักษณะของจินตนาการ ซึ่งคนทั่วไปจะไมคอย คิดกัน
1.1.5
ระบบของความคิดนี้จะกระจายไปไดหลายทิศทาง และหลาย ทางเลือก
1.1.6
เปนความคิดที่อยูในลักษณะแปลก และแหวกแนวออกไปจาก ความคิดปกติทั่วไป
1.1.7
สรางใหเกิดสิ่งประดิษฐใหม นวัตกรรมใหม และมีการพัฒนา
ที่แปลกใหมที่เปนประโยชนและสรางสรรค
1.1.8
ความคิดนี้จะไมกอใหเกิดความเสียหายหรือเปนภัยตอตนเองและผูอื่น
1.2
ทําไมตองฝกและพัฒนาใหเกิดความคิดสรางสรรค
ความคิดสรางสรรคสามารถฝกและพัฒนาได
โดยคนเราจะมีความพรอม ตั้งแตวัยเด็ก
ซึ่งอยูระดับประถมศึกษาจะจัดหลักสูตรใหเอื้ออํานวยและกระตุนใหเกิดความคิด
ริเริ่มตางๆ เพื่อนําไปสูการพัฒนาอยางสรางสรรค ดังนี้คือ
1.2.1
สรางใหบุคคลกลาคิดกลาแสดงออก
1.2.2
ความคิดนี้จะนําบุคคลไปสูสิ่งใหมและวิธีการใหม
1.2.3
สรางใหบุคคลเปนผูที่มองโลกในมุมกวาง และยืดหยุน
1.2.4
สรางใหบุคคลไมอยูกับที่ และบมเพาะความขยัน 1.2.5
สรางใหบุคคลเกิดความสามารถในการแกไขปญหาตามสภาพและ
ตามขอจํากัดของทรัพยากร 1.2.6
สรางผลงานและเกิดสิ่งใหม ๆ
1.3 วิธีการพัฒนาใหเกิดความคิดสรางสรรค
การพัฒนาใหเกิดความคิดสรางสรรคในตนเอง
จะตองฝกและพัฒนาตนเอง ดังนี้
1.3.1
ใหอิสระตนเอง
1.3.2 นําตนออกนอกขอบเขต กฎเกณฑ กรอบ
และเกราะกําบังตางๆ
1.3.3
คิดใหลึกซึ้ง ละเอียด รอบคอบ
1.3.4 อาศัยการใชสมาธิและสติใหอยูเหนืออารมณ
1.3.5
ปราศจากอคติ คานิยมสังคม
1.3.6
ยอมรับคําวิพากษวิจารณได
1.3.7 อยาใหเวลามาเรงรัดความคิดจนเกินไป
1.3.8
ไมมุงหวังผลกําไรจากความคิด
1.3.9
มีทักษะในการฟง
1.3.10
หมั่นฝกฝนความคิดอยางสม่ำเสมอ
1.4
วิธีกระตุนใหเกิดความคิดริเริ่มสรางสรรค
การกระตุนใหบุคคลเกิดความคิดริเริ่มสรางสรรคไดนั้น
ผูที่เปนตัวกระตุน อาทิเชน พอแม ผูปกครอง ครู หรือบังคับบัญชา
สามารถใชวิธีการตางๆ ตอไปนี้ฝกใชความคิด อยางสรางสรรคได
โดยอยูในบรรยากาศที่ดี เอื้ออํานวยใหเกิดการใชปญญาคือ
1.4.1 การระดมสมองอยางอิสระ
1.4.2
การเขียนวิจารณความคิด
1.4.3
การแยกความเหมือนตาง
1.4.4
การอุปมาอุปไมย
1.4.5
การมีความคลุมเครือ
1.5 อุปสรรคของความคดิ สรางสรรค
1.5.1
อุปสรรคจากตนเองไมมั่นใจในตนเอง ใชความเคยชินและ สัญชาตญาณแกไขปญหา
พอใจในคําตอบเดิม ๆ กลัวพลาด ไมกลาเสี่ยง ไมกลารับผิดชอบ
ชอบสรางขอบเขตและกฎเกณฑใหตนเอง ชอบเลียนแบบแอบอางผูอื่น ชอบเปนผูตาม สามารถ
ทําตามคําสั่งไดดี ไมชอบแสวงหาความรู ไมเสาะหาประสบการณ ไมเปดใจ ปราศจากการ
ยืดหยุน ไมมีสมาธิ ไมมีสติ
1.5.2
อุปสรรคจากบุคคลอื่นไมยอมรับฟง มุงตําหนิ วิจารณ และปฏิเสธ ทุกประเด็น
อิจฉา เยาะเยย ถากถาง ปดโอกาส
1.5.3
ขาดการกระตุนสงเสริม มีการบั่นทอนกําลังใจ ปราศจากการ ยอมรับ
เนนผลกําไรจนเกินไป มีความจํากัดดานเวลา ทรัพยากรอื่น ๆ
2.
ทักษะการคิดอยางมีวิจารณญาณ (Critical
thinking) คือความสามารถ
ในการสรางและประเมินขอสรุปจากหลักฐาน
หรือสภาวการณใดไดอยางถูกตองตามความ เปนจริง มีองคประกอบ 4 อยางดังนี้
2.1
ทักษะเบื้องตนสําหรับใชเปนเครื่องมือในการคิด
ไดแก ความสามารถใน
การสังเกตความสามารถในการคนหารูปแบบและ การสรุปสาระสําคัญและการประเมินขอสรุป
บนพื้นฐานจากการสังเกต
2.2
ความรูเฉพาะเกี่ยวกับสิ่งที่ตองคิด ไดแก ความรูเกี่ยวกับเนื้อหาสาระ
หลักฐาน หรือสถานที่เกี่ยวของ เชน
เมื่อตองตัดสินใจวาจะเชื่อหรือไมเชื่อในเรื่องใด ตองหา เหตุผล หลักฐานตาง
ๆประกอบการตัดสินใจ
2.3 การรูคิด ไดแก
รูกระบวนการรูคิดของตนและควบคุมใหปฏิบัติตาม กระบวนการคิดนั้น เชน ตองจดจอ
ใครครวญ พิจารณาตามหลักเหตุผล เปนตน
2.4 แรงจูงใจ หมายถึง
พลังที่ใชในการคิด ซึ่งเกิดจากความตองการหรือ ปรารถนาที่จะคิดอยางมีวิจารณญาณ
แรงจูงใจในการคิดจะกําหนดเจตคติ และนิสัยใน การคิด ของบุคคลนั้น ๆ
ทําใหเชื่อหรือไมเชื่อในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง
3. ทักษะการตัดสินใจ (Dicision
Making) การตัดสินใจเปนกระบวนการของการ
หาโอกาสที่จะหาทางเลือกที่เปนไปไดและการเลือกทางเลือกที่มีอยูหลายๆ
ทางเลือกและได แบงการตัดสินใจออกเปน 2 ชนิด คือ
3.1
การตัดสินใจที่กําหนดไวลวงหนา (Program Decision) เปนการตัดสินใจ ตามระเบียบ กฎเกณฑ
แบบแผนที่เคยปฏิบัติมาจนกลายเปนงานประจํา (Routine)
3.2
การตัดสินใจที่ไมไดกําหนดไวลวงหนา (Non –
Program Decision) เปนการตัดสินใจในเรื่องใหมที่ไมเคยมีมากอน
และไมมีกฎเกณฑ ไมมีระเบียบ จึงเปนเรื่องที่ สรางความกังวลใจพอสมควร ขั้นตอนการตดั สนิ ใจ สามารถแบงออกได ดังน
ี้
ขั้นที่ 1 การระบุปญหา (Define Problem) เปนขั้นตอนแรกที่มีความสําคัญ อยางมากเพราะจะตองระบุปญหาไดถูกตอง
จึงจะดําเนินการตัดสินใจในขั้นตอนตอ ๆ ไปได
ขั้นที่ 2 การระบุขอจํากัดของปจจัย (Identify
Limiting Factors) เปนการระบุปญหาไดถูกตองแลว
นําไปพิจารณาถึงขอจํากัดตาง ๆ ของตนเองหรือหนวยงาน
โดยพิจารณาจากทรัพยากรซึ่งเปนองคประกอบของกระบวนการผลิต
ขั้นที่ 3 การพัฒนาทางเลือก
(Development
Alternative) เปนการพัฒนา ทางเลือกตาง ๆ ขึ้นมาซึ่งทางเลือกเหลานี้ควรเปนทางเลือกที่มีศักยภาพและมีความ
เปนไปไดในการแกปญหาใหนอยลงหรือใหประโยชนสูงสุด เชน
เพิ่มการทํางานกะพิเศษ
เพิ่มการทํางานลวงเวลาโดยใชตารางปกติเพิ่มจํานวนพนักงาน เปนตน
ขั้นที่ 4 การวิเคราะหทางเลือก (Analysis the
Alterative) เมื่อไดทํา การพัฒนาทางเลือกตาง ๆ โดยนําเอาขอดี
ขอเสียของแตละทางเลือกมาเปรียบเทียบกันอยาง รอบคอบ ควรพิจารณาวาทางเลือกนั้น
หากนํามาใช จะเกิดผลตอเนื่องอะไรตามมา
ขั้นที่ 5
การเลือกทางเลือกที่ดีที่สุด (Select the Best
Alternative) เมื่อผูบริหารไดทําการวิเคราะห
และประเมินทางเลือกตางๆ แลว บุคคลควรเปรียบเทียบขอดี
และขอเสียของแตละทางเลือกอีกครั้งหนึ่งแลวจึงตัดสินใจ
4. ทักษะการแก้ปัญหา (Problem
Solving) ทักษะการแกปญหาอาจทําไดหลายวิธี
ทั้งนี้ขึ้นอยูกับลักษณะของปญหา ความรู และประสบการณของผูแกปญหานั้น
ซึ่งแตละขั้นตอนมีความสัมพันธดังนี้
4.1 ทําความเขาใจปญหา
ผูแกปญหาจะตองทําความเขาใจกับปญหาที่พบให ถองแทในประเด็นตางๆ คือ
- ปญหาถามวาอยางไร -
มีขอมูลใดแลวบาง
-
มีเงื่อนไขหรือตองการขอมูลใดเพิ่มเติมอีกหรือไม
4.2 วางแผนแกปญหา
ขั้นตอนนี้จะเปนการคิดหาวิธี วางแผนเพื่อแกปญหา โดยใชขอมูล
จากปญหาที่ไดวิเคราะหไวแลวในขั้นที่ 1
ประกอบกับขอมูลและความรูที่เกี่ยวของ
กับปญหานั้นและนํามาใชประกอบการวางแผนการแกปญหาในกรณีที่ปญหาตองตรวจสอบโดย
การทดลอง ขั้นตอนนี้ก็จะเปนการวางแผนการทดลอง ซึ่งประกอบดวยคาดคะเนผลที่จะเกิด
ลวงหนา (การตั้งสมมติฐาน) กําหนดวิธี ทดลองหรือตรวจสอบและอาจรวมถึงแนวทางในการ
ประเมินผลการแกปญหา
4.3
ดําเนินการแกปญหาและประเมินผล ขั้นตอนนี้จะเปนการลงมือแกปญหา
และประเมินวาวิธีการแกปญหาและผลที่ไดถูกตองหรือไม หรือไดผลเปนอยางไร
ถาการ
แกปญหาทําไดถูกตองก็จะมีการประเมินตอไปวาวิธีการนั้นนาจะยอมรับไปใชในการแกปญหา
อื่นๆ แตถาพบวาการแกปญหานั้น
ไมประสบความสําเร็จก็จะตองยอนกลับไปเลือกวิธีการ
แกปญหาอื่นๆที่ไดกําหนดไวแลวในขั้นที่ 2 และถายังไมประสบความสําเร็จ
ผูเรียนจะตอง ยอนกลับไป ทําความเขาใจปญหาใหมวามีขอบกพรองประการใด
เชนขอมูลกําหนดใหไม เพียงพอ เพื่อจะไดเริ่มตนการแกปญหาใหม
4.4 ตรวจสอบการแกปญหา
เปนการประเมินภาพรวมของการแกปญหาทั้งใน ดานวิธีการแกปญหา ผลการแกปญหาและการตัดสินใจ
รวมทั้งการนําไปประยุกตใช ทั้งนี้
ในการแกปญหาใด ๆ ตองตรวจสอบถึงผลกระทบตอครอบครัวและสังคมดวย
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น